BỆNH U VÀNG Ở MẮT (Xanthelasma palpebrarum )
- ĐẠI CƯƠNG
U vàng (Xanthoma) là những u nhỏ lành tính thường có màu vàng hoặc những mảng thâm nhiễm màu vàng phẳng không nổi cao lên mặt da, vị trí ở các mô liên kết. Thương tổn được hình thành bởi các mô bào, các đại thực bào mà trong nguyên sinh chất của chúng có chứa lipid, thường là cholestetol.
U vàng thường khu trú ở da, gân và có thể ở giác mạc, tiến triển chậm. Hay gặp ở những người có tăng lipid máu mắc phải hoặc người bị đe dọa xơ vữa động mạch. Cho nên u vàng có thể là mặt biểu hiện của sự rối loạn chuyển hóa lipid.
Bệnh gặp ở cả hai giới, ở mọi lứa tuổi. U vàng lan tỏa gặp ở nam nhiều hơn nữ 2,4/1. Ban vàng chiếm 6% trong số u vàng ở mí mắt. Ban vàng thường thấy ở những người trên 50 tuổi.
(Bệnh u vàng ở mắt – nguồn ảnh Internet)
- NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ BỆNH SINH
Chất mỡ không tan trong nước, vì vậy trong máu chúng sẽ được vận chuyển dưới dạng là lipoprotein. Tùy theo kích thước và tải trọng lượng phân tử của các lipoprotein chúng được phân ra các loại là: chylomicrons, lipoprotein trọng lượng rất thấp (VLDL), lipoprotein có trọng lượng thấp (LDL), lipoprotein có trọng lượng cao (HDL). Tất cả các lipoprotein có vai trò trong gây nên các bệnh rối loạn chuyển hóa lipid trong đó có bệnh u vàng.
Sự biến đổi của các lipoprotein có thể là do bệnh tăng mỡ máu tiên phát hoặc xảy ra thứ phát sau các bệnh đái tháo đường, suy giáp, nghiện rươu..
Đôi khi nguyên nhân cũng có thể do rối loạn chuyển hoá mỡ tại khi hàm lượng mỡ trong máu vẫn bình thường
- LÂM SÀNG
Thương tổn cơ bản:
U vàng ở mắt (Xanthelasma palpebrarum): là loại hay gặp nhất của u vàng.
Là các u màu vàng hoặc những mảng thâm nhiễm màu vàng, phẳng, không nổi cao hơn mặt da, số lượng ít hoặc nhiều, kích thước to nhỏ khác nhau. Không ngứa, không đau
Các tổn thương xuất hiện không có triệu chứng tiền triệu, ban đầu có thể là một vết sưng nhỏ, sau đó tiến triển trong vài tháng. Tổn thương mềm, mịn, màu vàng, bằng phẳng, có thể có hình mảng sẩn đa giác. Vị trí thường xảy ra nhất ở mí mắt trên gần khóe mắt trong, đối xứng. Các u vàng mí mắt khổng lồ có thể thấy ở tất cả bốn mí mắt.
- CẬN LÂM SÀNG:
- Xét nghiệm máu và nước tiểu, chụp XQ để xác định nguyên nhân của nồng độ liporotein (tương ứng với nguy cơ các bệnh lý tim mạch, đột quỵ…)
- Mô bệnh học: tế bào bọt là các đại thực bào có chứa lipid. Đây là những tế bào đặc trưng của bệnh u vàng. Cùng với các tế bào bọt, u vàng thể phun trào thường gồm các tế bào lympho, mono, bạch cầu trung tính, và lipid tự do trong lớp hạ bì. U vàng thể củ có các tế bào bọt và các khe cholesterol. Cholesterol nhiều gấp đôi các loại lipid khác. U vàng thể gân cơ cũng có mô bệnh học tương tự. U vàng ở mí mắt có một số đặc điểm khác, như ngoài đại thực bào gắn lipid còn có cơ vân, nang tóc, và/ hoặc một lớp thượng bì mỏng.
(Mô bệnh học u vàng - Nguồn internet)
- CHẨN ĐOÁN
- Chẩn đoán xác định: Chẩn đoán xác định dựa vào thương tổn lâm sàng và xét nghiệm mô bệnh học.
- ĐIỀU TRỊ
- Tại chỗ: loại bỏ tổn thương (laser hoặc phẫu thuật), cải thiện vấn đề thẩm mỹ.
- Toàn thân: điều chỉnh các rối loạn chuyển hóa lipid, nhằm giảm tái phát và hạn chế các biến chứng do tăng lipid máu gây nên.
- Điều chỉnh chế độ sinh hoạt, ăn uống.
