TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM (Post inflammatory hyperpigmentation – PIH)
Tăng sắc tố sau viêm là tình trạng tăng sắc tố thường gặp do tăng melanin ở da do phản ứng viêm xảy ra sau các bệnh da khác nhau hoặc các thủ thuật.
(Hình ảnh nguồn internet)
1. Nguyên nhân
- Bệnh da: trứng cá thông thường, viêm da tiếp xúc, vảy nến, lichen phẳng, viêm da cơ địa ….
- Các tác động bên ngoài: chấn thương, bỏng, laser, lột da, điều trị tia xạ không ion hóa, ánh sáng, một số thuốc như Bleomycin, kháng sinh nhóm Cyclin…
2. Cơ chế bệnh sinh
- Quá trình viêm kích thích giải phóng và oxy hóa acid arachidonic dẫn đến tăng sản xuất prostaglandins, leukotrienes , cytokines, chemokines và các hóa chất trung gian viêm khác.Các chất trung gian viêm kích thích tế bào melanocyte tăng sản xuất melanin và tăng vận chuyển melanin ra xung quanh.
- Đối với tăng sắc tố sau viêm ở trung bì: có 2 cơ chế
+ Quá trình viêm gây phá vỡ lớp tế bào đáy ở thượng bì dẫn đến giải phóng melanin vào nhú trung bì. Đại thực bào ở nhú trung bì thực bào và giải phóng melanin.
+ Đại thực bào có thể vào lớp thượng bì, thực bào melanosome ở thượng bì và quay lại trung bì. Melanin có thể tồn tại ở trong đại thực bào ở trung bì trong nhiều năm
3. Yếu tố nguy cơ
- Tuyp da: Tuyp da tối màu sẽ dễ bị tăng sắc tố sau viêm hơn so với tuyp da sáng màu.
- Ánh sáng: Dưới tác dụng của ánh sáng sẽ kích thích tế bào melanocyte tăng sản xuất melanin do vậy tránh nắng là 1 yếu tố quan trọng trong dự phòng bệnh
- Mức độ viêm: độ nông sâu của tình trạng viêm, viêm mạn tính cũng ảnh hưởng đến PIH.
- Tuổi da: Tuổi da càng hồi phục càng chậm
4. Lâm sàng
Xuất hiện dát tăng sắc tố tại những nơi có chấn thương, tổn thương trước đó.
PIH nông (thượng bì):
Dát màu nâu, nâu đen hay đen
Có thể tự hết vài tháng đến vài năm mà ko điều trị gì
Nhìn rõ dưới ánh sang đèn Wood
PIH sâu (dưới thượng bì):
Dát màu xám xanh
Có thể tồn tại vĩnh viễn hoặc tự hết sau 1 thời gian rất dài nếu ko được điều trị
Ko nhìn rõ dưới ánh sang đèn Wood
5. Dự phòng
- Hạn chế các yếu tố gây chấn thương
- Chống nắng: Che chắn tốt và sử dụng sản phẩm chống nắng .
- Điều trị nền bằng cách chống nắng và thuốc bôi trước khi có can thiệp thủ thuật laser ít nhất 2 tuần.
- Cân nhắc sử dụng corticoid dự phòng sau laser
- Quản lý và điều trị tốt các bệnh da trứng cá, viêm da tiếp xúc, vảy nến, viêm da cơ địa,
- Hạn chế sử dụng một số thuốc gây tăng sắc tố như KS nhóm cyclin…
- Chăm sóc da nhẹ nhàng với kem dưỡng ẩm, các sản phẩm làm sạch ko gây kích ứng.
6. Điều trị
- Đa phần triệu có thể tự thoái lui theo thời gian mà ko cần điều trị.
- Tiên lượng:
PIH ở người trẻ > người cao tuổi
PIH ở thượng bì > PIH trung bì
- Một số phương pháp điều trị
+ Laser
+ Lột da
+ Thuốc có thể dùng: hydroquinone, tretinoin, corticosteroid.
Nguồn:Trung tâm da liễu Hải Phòng Copy link
