XÉT NGHIỆM SOI TƯƠI TÌM KÝ SINH TRÙNG DEMODEX
1. Thông tin về ký sinh trùng Demodex
Demodex là một loại thuộc họ ve mạt, là loại ký sinh nhỏ nhất trong ngành chân khớp, sinh sống chủ yếu tại vùng nang lông như lông mi, lông mày, trán, vùng kín,... Khi hệ miễn dịch suy giảm nó có thể phát triển thành số lượng đủ lớn và gây bệnh. Xét nghiệm Demodex soi tươi sẽ giúp phát hiện bệnh viêm da do ký sinh trùng, từ đó các bác sỹ sẽ đưa ra phương án điều trị hiệu quả.
Hình 1: Bệnh nhân bị nhiễm ký sinh trùng Demodex
Có 2 loại Demodex gây bệnh chủ yếu ở người: Demodex folliculorum và Demodex brevis
- Demodex folliculorum: chiều dài 0,3 - 0,4 mm, được tìm thấy trong nang lông nhỏ, đặc biệt là lông mi, ăn tế bào da chết.
- Demodex brevis: chiều dài 0,15 - 0,2mm, được tìm thấy trong các tuyến dầu được kết nối với các nang lông nhỏ và ăn các tế bào tuyến.
Hình 2: Demodex gây bệnh ở nang lông
Vòng đời của Demodex thường kéo dài từ 2 - 3 tuần. Trong thời kỳ trưởng thành, chúng sẽ đi tìm bạn đời và đẻ trứng ở các nang lông. Sau khi chết, xác của chúng kéo theo vi khuẩn làm da tổn thương.
Demodex không thể nhìn thấy được bằng mắt thường mà chỉ nhìn thấy dưới kính hiển vi quang học. Demodex soi tươi là phương pháp soi trực tiếp phát hiện hình thái và độ tập trung của Demodex trên mẫu bệnh phẩm.
2. Phương pháp xét nghiệm Demodex soi tươi qua kính hiển vi
Về bản chất, xét nghiệm Demodex soi tươi là phương pháp thủ công sử dụng dầu thực vật hoặc dung dịch KOH nhằm mục đích phá tan lớp sừng, thể hiện rõ hình thái loài Demodex gây viêm da và sự chuyển động của chúng.
Mục đích: Phát hiện hình thái các loài Demodex gây bệnh ngoài da.
Nguyên lý:
+ Demodex soi tươi sử dụng KOH: Dưới tác dụng của KOH 10% biểu mô sừng mềm và mỏng do đó bộc lộ hình thái Demodex.
+ Demodex soi tươi sử dụng dầu thực vật: Hình thái Demodex được quan sát rõ khi bệnh phẩm được hòa tan trong dầu thực vật, hình thái của Demodex trở nên rõ ràng.
Bệnh phẩm:
+ Demodex soi tươi sử dụng KOH : Vảy da.
+ Demodex soi tươi sử dụng dầu thực vật: chất bã nhờn.
Chuẩn bị:
+ Dụng cụ:
+ Dao cùn đã tiệt trùng.
+ KOH 10%, Dầu thực vật (oliu).
+ Lam kính, lamen.
+ Bệnh nhân: Không sử dụng hoặc ngưng sử dụng thuốc diệt ký sinh trùng 3 ngày trước đó.
Lấy bệnh phẩm:
Đối với bệnh phẩm là vảy da:
+ Dùng lam kính đặt vuông góc với bề mặt da dưới vị trí nghi ngờ. Sử dụng dao cạo (song song với lam kính) cạo bệnh phẩm tại vị trí nghi ngờ và lấy vào bề mặt lam kính, tập trùng mẫu vào giữa lam kính.
+ Cạo tìm Demodex sâu hơn cạo nấm da.
+ Vị trí thường lấy bệnh phẩm: Mặt, đầu, ngực, lưng.
Đối với bệnh phẩm là chất bã nhờn:
+ Dùng hai ngón trỏ và ngón cái nặn chất bã vùng mặt /lưng/ngực,…
+ Dùng dao cùn gạt lượng chất bã vừa nặn trên bề mặt da.
+ Dàn mẫu bệnh phẩm lên bề mặt lam kính.
Các bước thực hiện:
Demodex soi tươi sử dụng KOH.
+ Nhỏ KOH 10% rồi đậy lamen và để bệnh phẩm ngấm hoá chất.
Demodex soi tươi sử dụng dầu thực vật.
+ Nhỏ 1 - 2 giọt dầu thực vật.
+ Hòa chất bã vào giọt dầu thực vật đến khi tan hoàn toàn.
+ Đậy lamen và để bệnh phẩm ngấm hoá chất.
Đọc kết quả
+ Ở vật kính X10 quan sát sơ bộ hình thể, đếm số lượng và độ tập trung của Demodex.
+ Còn vật kính X40 nhận định rõ hình thể, cấu tạo của từng loại Demodex.
Nhận định kết quả
+ Demodex trưởng thành, cơ thể chia làm 3 phần rõ: Đầu, ngực, đuôi.
+ D. folliculorum đuôi dài.
+ D. brevis đuôi ngắn.
Độ tập trung
+ Nếu độ tập trung của Demodex> hoặc = 5 con/ vi trường X10: Demodex là tác nhân gây bệnh.
+ Nếu độ tập trung của Demodex< 5/ vi trường X10: Demodex chưa hẳn là tác nhân gây bệnh.
Hình 3: Độ tập trung lớn hơn 5 Demodex / vi trường
Bệnh viêm da do ký sinh trùng Demodex nếu không được phát hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ để lại những biến chứng nguy hiểm. Chính vì thế khi cơ thể có những biểu hiện nghi nghiễm thì người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để khám, thực hiện xét nghiệm Demodex soi tươi. Việc phát hiện bệnh sớm giúp nâng cao hiệu quả điều trị và kịp thời hạn chế được các hậu quả mà bệnh viêm da do ký sinh trùng gây ra.
Nguồn:Trung tâm da liễu Hải Phòng Copy link
