BỆNH THỨ NĂM – BAN ĐỎ NHIỄM KHUẨN (fifth disease – erythema infectiosum)

ĐẠI CƯƠNG

Ban đỏ nhiễm khuẩn hay gọi là bệnh thứ năm là tình trạng phát ban ngoài ra do Human Parvovirus B19. Bệnh thường gặp ở trẻ em, người lớn cũng có thể mắc bệnh nhưng hiếm.

Được Robert Willan mô tả lần đầu tiên vào năm 1799 là "rubeola, sine catarrho". Sau đó được Anton Tschamer xác định rõ hơn vào năm 1889 là một biến thể của bệnh Rubella ( Ortliche Rotheln ), được xác định là một tình trạng khác biệt vào năm 1896 bởi Theodor Escherich , và được đặt tên là "erythema infectiosum" vào năm 1899. Thuật ngữ "Bệnh thứ năm" là được đặt ra vào năm 1905 bởi bác sĩ người Pháp gốc Nga Léon Cheinisse (1871-1924).

Bệnh hay gặp vào màu xuân, mùa hè ở các vùng có khí hậu nóng ẩm, có thể gây thành dịch.

Các đường lây truyền virus là không khí, lây từ mẹ sang con, lây qua đường máu. Virus có thể tồn tại lâu trong máu, tủy xương, da dưới dạng genome.

LÂM SÀNG

Thời kỳ ủ bệnh: thường 1 tuần sau khi tiếp xúc với nguồn lây, vào ngày 2 – 3 ngày cuối thường xuất hiện các triệu chứng toàn thân không điển hình như sốt nhẹ, đau đầu, đau họng, đau cơ, đau khớp, đau bụng, ngứa. Sau đó tình trạng nhiễm trùng tiến triển qua các giai đoạn sau:

Giai đoạn 1: ban đỏ ở mặt “slapped cheeks” (dát đỏ ở hai má, chắc, cảm giác nóng, rát), dấu hiệu này mờ dần trong 2 – 4 ngày.

Giai đoạn 2: 1 4 ngày sau khi xuất hiện ban đỏ ở mặt, tay chân và đôi khi là cả thân mình xuất hiện phát ban màu hồng, phát triển dần thành dạng mạng lưới.

Giai đoạn 3: tổn thương sạch rồi tái phát trở lại trong vài tuần đến vài tháng do các kích thích như tập thể dục, kích ứng, căng thẳng, nhiệt độ cơ thể tăng do tắm nước nóng hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

CẬN LÂM SÀNG

Xét nghiệm huyết thanh với parvovirus: IgG, IgM.

PCR chẩn đoán parvovirus.

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

Rubella

Sởi

Sốt tinh hồng nhiệt

Lupus đỏ hệ thống

Hội chứng tăng nhạy cảm do thuốc, dị ứng thuốc thể ban đỏ, mày đay, hồng ban đa dạng

Viêm mô bào

ĐIỀU TRỊ

Bệnh không có điều trị đặc hiệu, chủ yếu điều trị theo triệu chứng giống các bệnh phát ban do virus khác. Có thể dùng khăn lạnh chườm má cho trẻ để giảm cảm giác nóng rát.

Chú ý bệnh tồn tại trong vòng 1 – 2 tuần, sau đó có thể tái phát trở lại do các kích ứng ( đã trình bày ở trên).