Đồi mồi là gì? Các phương pháp điều trị như thế nào?
- Đại cương
Đồi mồi (Solar lentigines) là những tổn thương sắc tố lành tính và khá phổ biến, đặc biệt ở tuổi trên 40. Đồi mồi gặp nhiều ở người da trắng. Ở Mỹ, đồi mồi gặp ở hơn 90% người da trắng tuổi trên 60 và gặp ở 20% người da trắng dưới 35 tuổi. Đồi mồi có thể gặp cả trẻ em lẫn người lớn, tuy nhiên đồi mồi ở trẻ em thường liên quan đến di truyền như hội chứng Peutz – Jeghers. Ở người lớn đồi mồi thường mắc phải do phơi nhiễm kéo dài với ánh nắng mặt trời.
- Cơ chế bệnh sinh
- Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời kéo dài được cho là nguyên nhân gây nên đồi mồi ở người lớn. Nó gây ra tăng sinh cục bộ của các tế bào hắc tố và tích tụ melanin trong các tế bào sừng.
- Một nghiên cứu ở Nhật Bản chỉ ra rằng trong đồi mồi có sự kích hoạt của các gen liên quan đến quá trình viêm, sự chuyển hóa acid béo và tế bào hắc tố, đồng thời có sự kìm hãm các gen liên quan đến lớp trên cùng của thượng bì. Nhiều ý kiến cho rằng sự tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời có thể gây nên các đột biến gen mà hậu quả là tăng cường quá trình sản xuất melanin.
- Lâm sàng
Đồi mồi là những dát tăng sắc tố, ranh giới rõ với da lành, hình tròn, bầu dục hoặc không đều, kích thước thay đổi từ vài milimet đến vài centimet. Màu sắc thay đổi, từ gần giống màu da, nâu nhạt, nâu đậm đến đen. Thường có nhiều tổn thương, vị trí hay gặp nhất là vùng tiếp xúc với ánh nắng, đặc biệt ở mặt và mu bàn tay.
- Cận lâm sàng
- Hình ảnh dermoscopy: đồi mồi có ranh giới rõ với da lành, viền không đều và lồi lõm như vỏ sò. Nhiều tổn thương không có cấu trúc hoặc mạng lưới, chỉ đơn thuần là những vùng nâu nhạt không có cấu trúc. Cũng có thể có hình ảnh mạng lưới sắc tố, chứng tỏ sự hiện diện của các tế bào hắc tố và các tế bào sừng chứa đầy melanin.
- Mô bệnh học: có hình ảnh giãn dài phần thượng bì nằm giữa các nhú trung bì, tạo thành một mô có hình mạng lưới do kết nối các sợi liền kề. Có thể thấy tăng sắc tố ở màng đáy. Thường có sự gia tăng nhẹ các tế bào hắc tố.
- Chẩn đoán
Chẩn đoán đồi mồi chủ yếu bằng lâm sàng. Trong một số trường hợp khó chẩn đoán, chụp dermoscopy hoặc làm sinh thiết để hỗ trợ.
- Chẩn đoán phân biệt
- Melanoma
- Tàn nhang
- Dày sừng da dầu
- Dày sừng ánh sáng
- Điều trị
Lựa chọn đầu tiên là Laser
- Laser KTP (532): mật độ năng lượng thấp (khoảng 1J/cm2), spot size 2-4 mm, cần 1 – 2 lần điều trị, khoảng cách giữa các lần thường 4 tuần. Tăng sắc tố sau laser còn khá cao, hồi phục sau vài tháng. Cần dùng kem chống nắng, hydroquinon để điều trị tăng sắc tố sau viêm.
- Q – Switched ruby laser: mật độ năng lượng 4 – 5 J/cm2 có hiệu quả cao, Spot size 3 – 5 mm. Chỉ cần 1 lần điều trị hiệu quả cao. Tăng sắc tố và giảm sắc tố sau laser có gặp và phục hồi sau vài tháng.
- Q – Switched alexandrite laser: mật độ năng lượng 35 – 40J/cm2, spot size 7 mm. Sau laser không gặp tăng sắc tố nhưng có gặp giảm sắc tố.
- IPL: mật độ năng lượng 6 – 12 J/cm2, độ xung 4ms, thời gian nghỉ khoảng 15 – 20 giây. Cần 3- 5 lần điều trị, giữa các lần cách nhau 4 tuần.
Thuốc bôi: vitamin A acid
- Trenoin 0,05%: bôi 1 lần/ngày vào buổi tối. Sau 6 tháng 55% bệnh nhân có cải thiện. Tác dụng phụ khô, nóng, rát, đỏ da, ngứa.
- Trenoin 0,1%: bôi 1 lần/ngày vào buổi tối. Tác dụng nhanh hiệu quả hơn trenoin 0,05% tuy nhiên nhiều tác dụng phụ hơn.
- Khác:
+ Adepalen 0,1%: bôi ngày 1 lần buổi tối. Sau đó ngày 2 lần trong 8 tháng tiếp theo nếu không có kích ứng.
+ Tazaroten: bôi ngày 1 lần buổi tối trong 24 tuần
+ Phối hợp tretinoin 0,01% và mequinol.
+ Liệu pháp lạnh: hay sử dụng nhất là nitơ lỏng. Sử dụng nhiệt độ khoảng -320C, thời gian áp 5 – 10 giây.
.png)
.png)
Hình ảnh đồi mồi ở mặt và tay (nguồn internet)
Nguồn:Trung tâm da liễu Hải Phòng Copy link
